‘Ik wil mensen over een grens heentrekken om wel die stap te zetten’

We hebben vijf kunstenaars uitgenodigd werk te maken voor onze expositie Muren van Glas, die je in de maand september in Betondorp kunt bezoeken. In 5 afleveringen stellen we de kunstenaars aan je voor. Dit is aflevering 2: Nell Berger

Nell Berger is wat je noemt een geëngageerde kunstenaar. In haar werk staan maatschappelijke uitdagingen centraal. Zo nam ze dit voorjaar deel aan de groepstentoonstelling Women House Amsterdam, een internationaal initiatief dat de kracht van feministische kunst viert en de genderongelijkheid in de kunst aan de kaak stelt. ‘Mijn werk gaat altijd over onrecht. En over empowerment, over mensen kracht geven en een stem om het heft in eigen hand te nemen.’

Hoe zou jij je werk omschrijven?

Mijn werk kun je het beste omschrijven als interactieve kunst. Ik wil mensen prikkelen om niet alleen met hun hoofd bezig te zijn, maar ook hun lichaam weer in actie te laten komen. Want op het moment dat je een grens over moet, of ergens actief aan meedoet, is het uiteindelijk je lichaam dat reageert.

Ik heb de Theaterschool in Amsterdam gedaan, richting dans en beweging. Later kwam yoga daarbij. Al die ervaringen hebben me steeds opnieuw laten voelen: het lichaam liegt niet. Met ons hoofd kunnen we veel wegredeneren of negeren, maar ons lichaam geeft duidelijk aan wanneer het tijd is om te stoppen… of juist om eindelijk in beweging te komen.

Het lichaam is driedimensionaal, en ik houd ervan om lege ruimtes binnen te stappen en te onderzoeken wat zo’n ruimte met mij doet. Vanuit die beleving bouw ik mijn installaties. Dat proces – van een leegte betreden, iets maken, en kijken of het ‘werkt’ – vind ik altijd spannend. En juist dat avontuur wil ik delen met de bezoekers, zodat zij het zelf ook kunnen ervaren.

Een voorbeeld? Op een feest deed ik als performance mezelf voor als fotograaf. Ik nodigde de gasten bij binnenkomst uit om op een stoel te gaan zitten. Als er andere gasten binnenkwamen terwijl ik mijn camera instelde, nodigde ik ze uit om naast die andere gasten te gaan staan. Dat vond iedereen heel ongemakkelijk. ‘Maar ik ken die mensen helemaal niet’, zeiden ze. ‘Dan geeft je elkaar een hand en stel je je voor’, zei ik.  Als ik mijn camera had ingesteld, ging ik snel tussen de gasten staan en maakte met de zelfontspanner een foto. Daar waren ze helemaal verbouwereerd over. In de zaal hadden mensen hierdoor direct een aanleiding om met elkaar in gesprek te gaan. Uiteindelijk is dit een project waar veel humor in zit. Het ontwapende de mensen.

Hoe verhoud jij je tot eenzaamheid?

Ik heb een jaar of 2 in Zwitserland gewoond; toen ik terugging naar Nederland, woonde ik korte tijd op een andere plek dan waar ik vandaan kwam. Ik kende niemand, moest veel weer opnieuw uitvinden. Het voelde als een soort niemandsland. Dat vond ik behoorlijk eenzaam. Na 2 maanden dacht ik: dit gaat niet goed. Ik besloot terug te gaan naar waar ik vandaan kom: Alkmaar. Daar voelde ik langzaam maar zeker weer grond onder mijn voeten.

Ik denk ook wel dat ik dat vroeger geleerd heb, mezelf weer te ankeren. Dat ik dicht bij mezelf blijf. Ik kom uit een familie van 11 kinderen, altijd tumult, dat begrijp je. Wel heel warm hoor. En dat mechanisme van mezelf ankeren, dat in mijn jonge jaren thuis geleerd had, dat bij mijn gevoel blijven, dat kan ik nog steeds terughalen als dat nodig is. Dan zet ik dat proces bewust in om bij mezelf te blijven tussen de mensen.

Hoe leg jij die quote uit: ‘Muren van glas, waardoor je prima naar buiten kunt kijken, maar niet in staat bent jezelf te bevrijden’?

Je sluit je op in jezelf en hebt geen tools om je daar uit weg te trekken.

Zoals jij wel had toen je wegging uit Noordwijkerhout?

Ja. Ik denk dat je ook echt van van plek moet wisselen, moet weggaan, om uit zo’n eenzame situatie te komen. Maar ja, dat kan soms moeilijk zijn, mentaal, fysiek soms ook.

Ik denk dat dat de finesse is van mijn werk: om mensen over die grens heen te trekken. En wel die stap te zetten. Dan vind ik het leuk om iets te maken waarbij mensen kunnen participeren, waarbij ze eigenlijk heel even van hun stuk gebracht worden, dat ze gaan nadenken: hoe ik dat nou? doe ik het wel, doe ik het niet? En dat ze later weer alles opnieuw moeten ordenen in hun hoofd. Net als bij dat feest waar ik die fotos maakte.

Waneer is voor jou de expo geslaagd?

Ik wil niet al te veel weggeven over wat ik ga doen tijdens de expo. Ik wil een soort veldhospitaal maken, waar je allerlei ‘pleisters’ op jezelf kunt plakken. Voor mij is het geslaagd als er 1 iemand met een grote glimlach rondloopt met zo’n ‘pleister’ ergens op diens lijf.

Ik vind het ook belangrijk dat we als groep iets moois kunnen neerzetten. En dat bezoekers een goed gesprek hebben met iemand anders. Dat er op allerlei niveaus een uitwisseling plaatsvindt. Dat is voor mij belangrijk.